Αγάπη άνευ όρων, αλλά με όρια
του Γιάννη Βελίκη
Η μεγάλη παιδαγωγός του 20ου αιώνα Μαρία Μοντεσσόρι, έλεγε ότι το παιδί έχει ένα σημαντικότατο σκοπό να επιτύχει: με τη βοήθεια του περιβάλλοντος πρέπει να φτιάξει έναν Άνθρωπο. Και αυτή η δήλωση είναι σημαντική επειδή μας δείχνει ότι το παιδί θα φτιάξει τον Άνθρωπο και όχι εμείς. Οι γονείς μπορούν μονάχα να βοηθήσουν, σαν συνοδοί και σαν υπηρέτες, και όχι να αποφασίσουν αυτοί τι είδους άνθρωπος θα φτιαχτεί!
Το παιδί στην πορεία του προς την ωριμότητα και την οικοδόμηση της προσωπικότητας του χρειάζεται πολλά από το περιβάλλον του. Κυρίως όμως χρειάζεται «αγάπη άνευ όρων» και «όρια».
Αγάπη άνευ όρων σημαίνει ότι το παιδί χρειάζεται να αγαπιέται από το περιβάλλον όπως είναι και όχι όπως θα έπρεπε να είναι. Για παράδειγμα, αν ένα παιδί γεννηθεί με κλίση στη μουσική, θα πρέπει να αγαπηθεί ως παιδί με τη συγκεκριμένη κλίση για να αναπτυχθεί και να ευτυχήσει. Αν δεν γίνει αποδεκτό ως τέτοιο παιδί, και επιχειρηθεί να γίνει κάτι άλλο, θα καταλήξει να γίνει ένα δυστυχισμένο παιδί που δεν έγινε τίποτα. Φυσικά για τους γονείς αυτό δεν είναι εύκολο. Το πιο χτυπητό παράδειγμα μη – αποδοχής είναι όταν τα παιδιά εμφανίσουν κάποια μόνιμη αναπηρία, όπως σύνδρομο Down ή αυτισμό. Συνήθως οι γονείς καταρρακώνονται επειδή το γεγονός αυτό καταρρίπτει για πάντα τα όνειρα τους για την κοινωνική τους αναγνώριση μέσω του παιδιού τους. Ακόμη και μορφωμένοι ή καλλιεργημένοι κατά τα άλλα γονείς μπορεί να αρνούνται για χρόνια το πρόβλημα του παιδιού τους, με αποτέλεσμα να μη ζητούν νωρίς βοήθεια και να επιτείνονται χωρίς λόγο οι δυσκολίες του παιδιού.
Όρια σημαίνει ότι το παιδί επιτρέπεται να κάνει κάποια πράγματα ενώ κάποια άλλα όχι. Για παράδειγμα, δεν θα πρέπει να εισβάλλει χωρίς να ζητήσει άδεια στην κρεβατοκάμαρα των γονιών, ή δεν θα πρέπει να κοιμάται στο ίδιο κρεβάτι με έναν γονιό. Επίσης χρειάζεται να εμπεδώσει ότι και οι γονείς έχουν προσωπικό χρόνο και δικαίωμα στην ξεκούραση, και επομένως κάποιες ώρες δεν θα είναι διαθέσιμοι. Με τον ίδιο τρόπο, η ψυχαγωγία της οικογένειας θα περιλαμβάνει ευχάριστες ασχολίες και για τα παιδιά αλλά και για τους γονείς. Η υπερβολική ενασχόληση με τα παιδιά, η μετατροπή τους σε μικρούς τύραννους και η διαρκής «θυσία» των γονιών κάνει κακό και στους δύο. Οι μεν γονείς δεν ζουν μία ζωή αυτόνομη με αποτέλεσμα να μην αναπτύσσονται νοητικά και ψυχολογικά, να κουράζονται και να βαριούνται, τα δε παιδιά παίρνουν το λάθος μήνυμα ότι τα πάντα είναι δικά τους και έχουν μόνο δικαιώματα και όχι υποχρεώσεις.
Η κάθε συναισθηματική σχέση βρίσκεται στο καλύτερο επίπεδο της όταν μοιάζει με ένα χορό τάγκο. Τα δύο μέρη (δύο εραστές, κάποιοι φίλοι, δύο σύζυγοι, γονείς και παιδιά κ.α.) δεν πρέπει να είναι ούτε πολύ μακριά (αγάπη) ούτε πολύ κοντά (όρια). Ο συνδυασμός αγάπης και ορίων επιτρέπει σε όλους να συμβιώνουν, να καλύπτουν τις συναισθηματικές τους ανάγκες και ταυτόχρονα να «παίρνουν αέρα» και να αναπτύσσονται. Έτσι, ανανεώνουν την προσωπικότητα και τη ζωή τους και μπορούν να εμπλουτίζουν τις κοινωνικές τους σχέσεις με νέα στοιχεία, κρατώντας τες πάντα ζωντανές και λειτουργικές.
Η μεγάλη παιδαγωγός του 20ου αιώνα Μαρία Μοντεσσόρι, έλεγε ότι το παιδί έχει ένα σημαντικότατο σκοπό να επιτύχει: με τη βοήθεια του περιβάλλοντος πρέπει να φτιάξει έναν Άνθρωπο. Και αυτή η δήλωση είναι σημαντική επειδή μας δείχνει ότι το παιδί θα φτιάξει τον Άνθρωπο και όχι εμείς. Οι γονείς μπορούν μονάχα να βοηθήσουν, σαν συνοδοί και σαν υπηρέτες, και όχι να αποφασίσουν αυτοί τι είδους άνθρωπος θα φτιαχτεί!
Το παιδί στην πορεία του προς την ωριμότητα και την οικοδόμηση της προσωπικότητας του χρειάζεται πολλά από το περιβάλλον του. Κυρίως όμως χρειάζεται «αγάπη άνευ όρων» και «όρια».
Αγάπη άνευ όρων σημαίνει ότι το παιδί χρειάζεται να αγαπιέται από το περιβάλλον όπως είναι και όχι όπως θα έπρεπε να είναι. Για παράδειγμα, αν ένα παιδί γεννηθεί με κλίση στη μουσική, θα πρέπει να αγαπηθεί ως παιδί με τη συγκεκριμένη κλίση για να αναπτυχθεί και να ευτυχήσει. Αν δεν γίνει αποδεκτό ως τέτοιο παιδί, και επιχειρηθεί να γίνει κάτι άλλο, θα καταλήξει να γίνει ένα δυστυχισμένο παιδί που δεν έγινε τίποτα. Φυσικά για τους γονείς αυτό δεν είναι εύκολο. Το πιο χτυπητό παράδειγμα μη – αποδοχής είναι όταν τα παιδιά εμφανίσουν κάποια μόνιμη αναπηρία, όπως σύνδρομο Down ή αυτισμό. Συνήθως οι γονείς καταρρακώνονται επειδή το γεγονός αυτό καταρρίπτει για πάντα τα όνειρα τους για την κοινωνική τους αναγνώριση μέσω του παιδιού τους. Ακόμη και μορφωμένοι ή καλλιεργημένοι κατά τα άλλα γονείς μπορεί να αρνούνται για χρόνια το πρόβλημα του παιδιού τους, με αποτέλεσμα να μη ζητούν νωρίς βοήθεια και να επιτείνονται χωρίς λόγο οι δυσκολίες του παιδιού.
Όρια σημαίνει ότι το παιδί επιτρέπεται να κάνει κάποια πράγματα ενώ κάποια άλλα όχι. Για παράδειγμα, δεν θα πρέπει να εισβάλλει χωρίς να ζητήσει άδεια στην κρεβατοκάμαρα των γονιών, ή δεν θα πρέπει να κοιμάται στο ίδιο κρεβάτι με έναν γονιό. Επίσης χρειάζεται να εμπεδώσει ότι και οι γονείς έχουν προσωπικό χρόνο και δικαίωμα στην ξεκούραση, και επομένως κάποιες ώρες δεν θα είναι διαθέσιμοι. Με τον ίδιο τρόπο, η ψυχαγωγία της οικογένειας θα περιλαμβάνει ευχάριστες ασχολίες και για τα παιδιά αλλά και για τους γονείς. Η υπερβολική ενασχόληση με τα παιδιά, η μετατροπή τους σε μικρούς τύραννους και η διαρκής «θυσία» των γονιών κάνει κακό και στους δύο. Οι μεν γονείς δεν ζουν μία ζωή αυτόνομη με αποτέλεσμα να μην αναπτύσσονται νοητικά και ψυχολογικά, να κουράζονται και να βαριούνται, τα δε παιδιά παίρνουν το λάθος μήνυμα ότι τα πάντα είναι δικά τους και έχουν μόνο δικαιώματα και όχι υποχρεώσεις.
Η κάθε συναισθηματική σχέση βρίσκεται στο καλύτερο επίπεδο της όταν μοιάζει με ένα χορό τάγκο. Τα δύο μέρη (δύο εραστές, κάποιοι φίλοι, δύο σύζυγοι, γονείς και παιδιά κ.α.) δεν πρέπει να είναι ούτε πολύ μακριά (αγάπη) ούτε πολύ κοντά (όρια). Ο συνδυασμός αγάπης και ορίων επιτρέπει σε όλους να συμβιώνουν, να καλύπτουν τις συναισθηματικές τους ανάγκες και ταυτόχρονα να «παίρνουν αέρα» και να αναπτύσσονται. Έτσι, ανανεώνουν την προσωπικότητα και τη ζωή τους και μπορούν να εμπλουτίζουν τις κοινωνικές τους σχέσεις με νέα στοιχεία, κρατώντας τες πάντα ζωντανές και λειτουργικές.