Τι είναι το Άγχος; 

Όλοι οι άνθρωποι λέμε πολλές φορές ότι νιώθουμε άγχος, stress, πίεση, ένταση κ.λ.π., και πολύ συχνά φορτώνουμε στο άγχος μας τις καθημερινές δυσκολίες που μπορεί να συναντάμε στην δουλειά μας ή στο σπίτι μας. Τι είναι όμως άγχος και ποιό κοινό θέμα βρίσκεται πίσω από τους απειράριθμους όρους που χρησιμοποιεί ο καθένας μας για να περιγράψει αυτή την πανανθρώπινη εμπειρία; Το άγχος επιστημονικά αναφέρεται σε ένα είδος δυσάρεστης συγκίνησης. Άλλα είδη δυσάρεστων συγκινήσεων είναι π.χ. η θλίψη ή ο θυμός, αλλά το άγχος διακρίνεται από αυτά από το γεγονός ότι συνδέεται πάντοτε με έναν επαπειλούμενο κίνδυνο. Όταν νιώσουμε ότι κάποια πτυχή της ύπαρξής μας κινδυνεύει, νιώθουμε φυσιολογικά άγχος. Ένας άνθρωπος που βρίσκεται αντιμέτωπος με έναν ληστή είναι φανερό ότι θα νιώσει άγχος διότι κινδυνεύει η ίδια του η ζωή. Ο φοιτητής που έχει άγχος πριν τις πανελλαδικές εξετάσεις νιώθει ότι κινδυνεύει διότι μια πιθανή αποτυχία μπορεί κατά την γνώμη του να έχει σοβαρές συνέπειες στην μελλοντική του καριέρα αλλά και στην προσωπική του υπόληψη ('αν αποτύχω θα γίνω ρεζίλι'). Άλλες φορές βεβαίως ο κίνδυνος δεν είναι τόσο εμφανής ή είναι φανερά υπερβολικός πάντα όμως το θέμα του 'κινδύνου' όπως τον βιώνει το κάθε άτομο προκαλεί άγχος. 

Ποιες μορφές μπορεί να πάρει το άγχος; 
Όταν γνωρίζουμε την πηγή προέλευσης του άγχους, τότε αυτό το ονομάζουμε φοβία. Μπορεί έτσι να έχουμε φοβία για κάποιο ζώο, για το ύψος, για τους κλειστούς χώρους κ.λ.π. Στις περιπτώσεις αυτές το άγχος συνδέεται με την παρουσία του 'φοβογόνου' αντικειμένου, έχουμε π.χ. άγχος όταν βρεθούμε στην δύσκολη κατάσταση αλλά με την απομάκρυνσή μας από αυτήν δεν αντιμετωπίζουμε κανένα πρόβλημα. 
Πολλές φορές δεν είναι δυνατόν να εξακριβωθεί η αιτία του άγχους, τουλάχιστον με τον τρόπο που είναι εμφανής στις φοβίες. Οι άνθρωποι που παρουσιάζουν άγχος αυτής της μορφής φαίνεται να ανησυχούν για τα πάντα και να μην μπορούν να ελέγξουν την ανησυχία τους αυτή. Αυτός ο τύπος άγχους που φαινομενικά δεν συνδέεται με μια συγκεκριμένη κατάσταση ονομάζεται γενικευμένο άγχος. 
Τις περισσότερες φορές το άγχος είναι ήπιο και εισβάλλει σταδιακά χωρίς να φτάνει σε μεγάλες εντάσεις. Ορισμένες όμως φορές παρατηρούνται απότομες εισβολές σοβαρού και έντονου άγχους που τότε το ονομάζουμε 'πανικό'. Ο πανικός μπορεί να έρχεται εντελώς ξαφνικά και απροειδοποίητα ή να συνδέεται με τις άλλες μορφές άγχους και ιδιαίτερα τις φοβίες. 

Πότε το άγχος θεωρείται παθολογικό; 
Παρόλο που όλοι νιώθουμε ένταση και φόβο μερικές φορές, υπάρχουν στιγμές που οι ανησυχίες μας είναι τόσο βαθιές και επίμονες, που οι συνήθεις τρόποι αντιμετώπισής τους δεν μπορούν να τις κατευνάσουν. Στις περιπτώσεις αυτές θα ήταν χρήσιμο να αναζητήσουμε τη βοήθεια ενός ειδικού. 
Το άγχος εκείνο που είναι τόσο έντονο ώστε να απαιτείται η βοήθεια από κάποιον ειδικό, συνήθως καλείται παθολογικό ή μη φυσιολογικό και διαφέρει από τον φυσιολογικό φόβο και το φυσιολογικό άγχος ως προς την ένταση και όχι ως προς το ποιόν. Πρόκειται δηλαδή για ένα φυσιολογικό άτομο που νιώθει ένα συνηθισμένο φόβο με τέτοια ασυνήθιστη ένταση που του "μπλοκάρει" τις καθημερινές του δραστηριότητες. 
Το άγχος λοιπόν θεωρείται παθολογικό, εάν δημιουργεί προβλήματα στην καθημερινή λειτουργικότητα, στην επίτευξη επιθυμητών στόχων και στη συναισθηματική ηρεμία του ατόμου. Τότε λέμε οτι ένα άνθρωπος πάσχει από κάποια αγχώδη διαταραχή. 

Τι αποκαλούμε "διαταραχή μετά από μετατραυματικό στρες"; 
Η Διαταραχή μετά από Μετατραυματικό Στρες μπορεί να παρουσιαστεί σε άτομα που έχουν ζήσει κάποιο/κάποια τραυματικά γεγονότα που είναι έξω από τις συνηθισμένες ανθρώπινες εμπειρίες (π.χ. βιασμός, σεισμός, βασανιστήρια, ατύχημα με αυτοκίνητο ή αεροπλάνο). Το άτομο ξαναβιώνει το τραυματικό γεγονός μέσα από επανειλημένες αθέλητες αναμνήσεις ή από επανειλημένα όνειρα και εφιάλτες ή κυριολεκτικά ξαναζεί το συμβάν με παραισθήσεις, ψευδαισθήσεις, διασχιστικές καταστάσεις και επιδεικνύει παρόμοια με τότε συμπεριφορά. 

Τι είναι η Διαταραχή Πανικού; 
Οι κρίσεις πανικού είναι πολύ συνηθισμένες. Ωστόσο, μόνο λίγοι άνθρωποι συνεχίζουν να έχουν συχνές και βασανιστικές κρίσεις πανικού οι οποίες επηρεάζουν την καθημερινή ζωή και λειτουργικότητά τους. Όταν αυτές οι κρίσεις είναι πολύ συχνές και όταν ένα άτομο σπαταλά αρκετό χρόνο περιμένοντας να συμβεί η επόμενη κρίση, τότε αυτός/ή είναι πολύ πιθανόν να υποφέρει από διαταραχή πανικού. Με τον όρο αυτό εννοούμε ένα έντονο σύνδρομο που χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανομενα επεισόδια κρίσεων υπερβολικού άγχους και φόβου που συνδέονται με μια ποικιλία τόσο σωματικών όσο και ψυχολογικών συμπτωμάτων τα οποία δεν σχετίζονται με κάποια συγκεκριμένη κατάσταση. 

Μπορεί το άγχος να οδηγήσει σε παχυσαρκία; 
Υπάρχουν μελέτες που δείχνουν ότι υπάρχει μια σημαντική σχέση μεταξύ άγχους και αύξησης βάρους. Πειράματα επίσης που έχουν γίνει απέδειξαν ότι σε καταστάσεις άγχους οι άνθρωποι έχουν την τάση να προτιμούν την κατανάλωση τροφών υψηλότερης περιεκτικότητας σε λίπος, άρα και σε θερμιδική αξία. Επίσης, η ορμόνη κορτιζόλη που κυκλοφορεί σε υψηλότερα επίπεδα σε αγχώδεις ανθρώπους φαίνεται να ευνοεί την εναπόθεση λίπους στον οργανισμό και να εμποδίζει τη διάλυσή του. Τέλος, το άγχος παίζει πάρα πολύ σημαντικό ρόλο στην υπομονή του ανθρώπου να συνεχίσει ένα πρόγραμμα δίαιτας που έχει αρχίσει και έτσι σχετίζεται με τις υποτροπές και την έλλειψη συνεργασίας. Για τον λόγο αυτό θεωρείται σήμερα επιβεβλημένο στα διάφορα προγράμματα μείωσης του βάρους να συμπεριλαμβάνεται και ένα πρόγραμμα εκπαίδευσης στη 'διαχείριση' του άγχους, το περίφημο 'stress management' όπως αναφέρεται ο όρος διεθνώς.